Một cảnh người trong gia đình thăm gặp bị can đang trong trại tạm giam (minh hoạ của Chat GPT)
Hỏi: Thưa luật sư, tôi có người em trai phạm tội đang ở tù. Vừa qua ba tôi qua đời, gia đình phát sinh việc liên quan đến di sản thừa kế của ba mẹ tôi. Tôi có tìm hiểu thì được biết em tôi cũng là người thừa kế, nên gia đình chúng tôi muốn bán nhà thì em tôi phải có căn cước công dân và ký giấy uỷ quyền cho tôi. Vậy tôi xin hỏi: em tôi trong trại giam có thể làm căn cước được không? Và có thể ký giấy uỷ quyền trong trại giam không? Xin cám ơn. (D.T).
Luật sư Trần Hồng Phong trả lời:
Em chị đang trong giai đoạn thụ hình (thi hành bản án hình sự), gọi chung là phạm nhân. Hai câu hỏi của chị tôi có ý kiến trao đổi như sau:
1. Phạm nhân đang ở tù có được làm căn cước công dân không?
Có, nhưng phải tuân theo quy trình đặc biệt.
Theo Điều 23 Luật Căn cước công dân 2014, tất cả công dân Việt Nam từ 14 tuổi trở lên đều có quyền được cấp Căn cước công dân (CCCD). Điều này không loại trừ phạm nhân.
🔹 Các trường hợp phạm nhân được làm CCCD:
• Chưa từng có CCCD trước khi vào tù.
• Bị mất CCCD và cần cấp lại.
• CCCD cũ hết hạn, hỏng hoặc thay đổi thông tin cá nhân.
🔹 Thủ tục cấp CCCD cho phạm nhân:
• Công an trại giam phối hợp với Công an địa phương nơi phạm nhân có hộ khẩu để thực hiện cấp mới, cấp lại CCCD.
• Cán bộ trại giam sẽ hỗ trợ phạm nhân thực hiện các thủ tục lấy dấu vân tay, chụp ảnh, xác nhận nhân thân.
• CCCD sẽ được cấp ngay trong trại giam, phạm nhân không phải ra ngoài làm thủ tục.
📌 Lưu ý:
• Phạm nhân không được trực tiếp đi làm CCCD tại cơ quan công an như công dân bình thường.
2. Phạm nhân có được ký giấy ủy quyền không?
Có, nhưng có điều kiện.
🔹 Căn cứ pháp lý: Điều 138 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về ủy quyền. Một người có thể ủy quyền cho người khác thực hiện các giao dịch dân sự nếu không bị pháp luật hạn chế hoặc tước bỏ quyền này.
🔹 Điều kiện để phạm nhân được ký giấy ủy quyền:
1. Phải liên quan đến quyền lợi hợp pháp của phạm nhân. Ví dụ:
• Ủy quyền cho người thân bán nhà, nhận thừa kế, giải quyết tranh chấp tài sản.
• Ủy quyền cho luật sư kháng cáo, khiếu nại bản án.
• Ủy quyền cho người khác quản lý tài khoản ngân hàng, đất đai.
2. Giấy ủy quyền phải được chứng thực hợp pháp:
• Nếu phạm nhân đang bị tạm giam chờ xét xử, có thể ký giấy ủy quyền trước mặt cán bộ trại giam và công chứng viên được triệu tập vào trại giam.
• Nếu phạm nhân đã bị kết án và đang chấp hành hình phạt tù, việc ủy quyền phải được Giám thị trại giam đồng ý, và có thể cần chứng thực bởi công chứng viên hoặc chính quyền địa phương.
📌 Tóm gọn:
• Phạm nhân không được ủy quyền thực hiện các hành vi liên quan đến quản lý doanh nghiệp, hành chính công hoặc công tác tư pháp.
• Không phải tất cả các giao dịch đều được ủy quyền. Ví dụ, ly hôn không thể ủy quyền, mà phải do phạm nhân trực tiếp thực hiện trước tòa.
✅ Phạm nhân vẫn có quyền làm CCCD, nhưng chỉ có thể thực hiện tại trại giam với sự hỗ trợ của công an.
✅ Phạm nhân có thể ký giấy ủy quyền, nhưng phải đảm bảo có chứng thực hợp pháp và sự đồng ý của giám thị trại giam.
✅ Không phải mọi giao dịch đều có thể ủy quyền, đặc biệt là các vấn đề tư pháp hoặc liên quan đến chức vụ, quyền hạn của phạm nhân trước đây.
Lưu ý quan trọng: Trên đây là những quy định chung, cho thấy trong cả hai việc trên đều liên quan trực tiếp đến bộ phận bên ngoài Trại giam: bộ phận làm căn cước của cơ quan công an và công chứng viên. Do vậy tốt nhất khi chị vào Trại giam thăm em nên trao đổi cụ thể, thống nhất hướng giải quyết việc gia đình, sau đó liên hệ bên bộ phận văn phòng Trại giam, nhờ giải thích và xin hỗ trợ.
